Ramón Piñeiro, protagonista do Día das Letras deste ano

O Día das Letras Galegas deste ano, o vindeiro domingo 17 de maio, está adicado a Ramón Piñeiro López (1915-1990), aínda que non é tan coñecido polos seus escritos como pola súa proxección política. O seus primeiros textos --entre os que destacan Significado metafísico da saudade (1951) e Para unha filosofía de saudade (1953)-- acadaron moi escasa repercusión debido aos seus contidos, de carácter teórico, e a causa do carácter españoleiro --uniformador e excluínte-- do goberno, da elite cultural e tamén da sociedade da época.

A faciana de Piñeiro como escritor, aínda que de relativo valor literario, só comenzou a ser coñecida en ámbitos non elitistas nos anos oitenta, cando os seus traballos A filosofía e o home e Saudade e sociedade foron integrados nun só volume baixo o título A filosofía da saudade.

Piñeiro, pola contra, é case que descoñecido como tradutor de traballos en línguas estranxeiras pesei a que, xunto a Celestino Fernández de la Vega e con acerto indudable, traduciu ao galego o Cancioneiro da Poesía Céltica, de Julius Pokorny; e tamén traduciu con moita sensibilidade e axeitado rigor a histórica conferencia Da esencia da verdade, do filósofo xermánico Martin Heidegger.

A traxectoria dun posibilista

Piñeiro cursou o Bacharelato en Lugo e despois se estableceu no seu pobo, Armeá (Láncara, Lugo), onde residiu ata 1932, cando regresou á cidade da muralla e iniciou a súa relación cos que tentaban organizar as xuventudes do galeguismo, polo que en 1933 asistiu á asemblea do Partido Galeguista (PG) celebrada en Santiago, onde coñeceu a Castelao e a Bóveda.

No ano 1936, Piñeiro foi elixido secretario do comité provincial lugués do PG para o plebiscito do Estatuto de Autonomía e, no outono dese mesmo ano e con Galicia xa baixo o control dos golpistas, Piñeiro foi denunciado pola súa relación cos nacionalistas; pero os seus amigos da dereita e mesmo falanxistas evitaron que fose detido. De feito, Piñeiro, chamado a filas, foi soldado no exercito franquista.

Rematada a guerra, o lugués iniciou os seus estudos universitarios en Santiago e, xa no ano 1943, participou en varias reunións coas que se pretendeu reorganizar o galeguismo; nembargantes, a tentativa fracasou pois o PG carecía de forza e a maioría dos seus militantes renunciaran á acción política na clandestinidade. Perón, Piñeiro mantivo viva a tarefa de convencer ás clases dirixentes do país --tamén as organizacións clandestinas que tiñan presenza na Galicia franquista-- fixeran súa a defensa da cultura galega ao marxe de ideoloxías. Ao regreso dunha viaxe a París na que mantivo contactos con membros do exilio republicano, Piñeiro foi detido en Madrid e condenado a seis anos de cárcere, dos que cumpliu tres.

Xa no ano 1950, Piñeiro participou na creazón da Editorial Galaxia, da que foi o seu primeiro director; no 67 ingresou na Real Academia Galega, no 83 foi o primeiro presidente da entidade Cultura Galega, e foi deputado independente elexido na candidatura coruñesa do PSdeG-PSOE na primeira lexislatura do Parlamento Galego.

LIGAZÓN DE INTERESE: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.